Het zal u maar overkomen. U drijft een succesvolle onderneming en plotseling heeft een concurrent een website online gezet onder een domeinnaam die vrijwel gelijkluidend is aan uw eigen domeinnaam. Gevolg: klanten die op internet op zoek zijn naar uw bedrijf kunnen terecht komen bij uw concurrent en uw onderneming loopt omzet mis. Wat kunt u hier tegen doen? Mag een concurrent gebruik maken van een (bijna) gelijkluidende domeinnaam? In deze blog geef ik daar antwoord op.

Voor het registreren van domeinnamen geldt in beginsel ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’.[1] Het slechts registreren van een domeinnaam die sterk lijkt op een reeds gebruikte domeinnaam is niet verboden. Maar het gebruik van een dergelijke domeinnaam kan onder omstandigheden wel verboden zijn. Wanneer is dat het geval?

Ten eerste kan gesteld worden dat het gebruik van een gelijkluidende domeinnaam in strijd is met de Handelsnaamwet. Art. 5 Handelsnaamwet schrijft voor dat het verboden is een handelsnaam te voeren indien een andere partij die handelsnaam op dat moment al rechtmatig voert. Dit verbod geldt ook als de gevoerde handelsnaam slechts in geringe mate afwijkt van een handelsnaam die op dat moment al wordt gevoerd. Het verbod geldt overigens alleen voor zover sprake is van ‘verwarringsgevaar’. Dat wil zeggen: er bestaat een aanzienlijk risico dat het publiek de ondernemingen niet van elkaar kan onderscheiden. Hierbij moet o.a. worden gekeken naar de producten/diensten die zij aanbieden en de locaties waarin zij gevestigd zijn. Het is overigens ook mogelijk een handelsnaam te deponeren als (woord)merk bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE). In dat geval kan ook een beroep worden gedaan op merkrechten.

In de praktijk wordt het gebruik maken van een min of meer gelijkluidende domeinnaam teneinde websitebezoekers door te leiden naar de website van een concurrerende onderneming (‘rerouten’), meestal niet in strijd met het handelsnaamrecht geacht. Neem bijv. de uitspraak van het hof Den Haag van 9 maart 2010.[2] Die zaak ging om twee ondernemingen die zich bezig hielden met het via internet verkopen van taarten. Eén van de ondernemingen (‘GefeliciTAART’) had een domeinnaam geregistreerd, te weten ‘taartwinkel.nl’. Deze domeinnaam leek sterk op de handelsnaam en tevens domeinnaam van een andere onderneming (‘Taartenwinkel.nl’). GefeliciTAART gebruikte de door haar geregistreerde domeinnaam om bezoekers door te leiden naar haar eigen website www.gefeliciTAART.nl. Volgens het hof handelde GefeliciTAART hiermee echter niet in strijd met het handelsnaamrecht van Taartenwinkel.nl – voldoende duidelijk was dat GefeliciTAART nog steeds en louter onder haar eigen handelsnaam (te weten: ‘GefeliciTAART’) handelde.

Ook uit andere uitspraken volgt dat het gebruik maken van een gelijkluidende domeinnaam niet snel in strijd met het handelsnaamrecht wordt geacht.[3] Dat wil overigens niet zeggen dat dit niet voor discussie vatbaar is. Bijv. als een onderneming zichtbaar gebruik maakt van een domeinnaam en van de daaraan gekoppelde e-mailadressen en de domeinnaam daardoor ook een identificatiefunctie heeft.[4] Het ligt dan voor de hand ook de gebruikte domeinnaam als handelsnaam aan te merken. En als die handelsnaam al door iemand anders wordt gebruikt, dan kan het gebruik maken van de bewuste domeinnaam verboden zijn.

Een domeinnaam wordt gebruikt om computers (bijv. web- en mailservers) te identificeren. Een domeinnaam verwijst doorgaans naar een IP-adres. Het IP-adres verwijst vervolgens naar een bepaalde server. Omdat IP-adressen louter uit cijfers bestaan en in de praktijk lastig te onthouden en niet goed van elkaar te onderscheiden zijn, is gekozen voor een systeem van domeinnamen (een ‘Domain Name System’ of afgekort ‘DNS’) – een soort telefoonboek voor IP-adressen.

Een domeinnaam moet worden geregistreerd. Bij wie het domeinnaam moet worden geregistreerd, is afhankelijk van het topleveldomein (TLD), het meest rechtse gedeelte in een internetdomeinnaam (bijvoorbeeld .nl of .com). De Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) is verantwoordelijk voor het registreren van .nl-domeinnamen. Een domeinnaam kan worden geregistreerd via een tussenpersoon.

Hoewel een beroep op het handelsnaamrecht doorgaans niet snel lijkt te slagen, betekent dat niet dat een onderneming met lege handen staat als een gelijkluidende domeinnaam wordt gebruikt voor concurrerende doeleinden. Uit de rechtspraak volgt namelijk dat dergelijk gebruik onder omstandigheden ook onrechtmatig kan zijn (ook al is het gebruik conform de Handelsnaamwet; zie volgende alinea). Dat kan een grond opleveren om bijv. een verbod te vorderen op het gebruik maken van de domeinnaam en/of het vorderen van een schadevergoeding.

Wanneer is sprake van onrechtmatigheid? Vooropgesteld moet worden dat concurrentie op zichzelf uiteraard is toegestaan. Concurrenten mogen bovendien tot op zekere hoogte profiteren van elkaars ‘bedrijfsdebiet’ (opgebouwde kennis, contacten, etc.). Daar zijn echter grenzen aan. Bijv. wanneer een concurrent bewust verwarring creëert en klanten door misleiding ‘weglokt’ van een andere onderneming. Zo oordeelde het hof Den Haag in de hiervoor aangehaalde uitspraak dat het gebruik maken van de domeinnaam ‘taartwinkel.nl’ weliswaar niet in strijd met de Handelsnaamwet was maar wel onrechtmatig was.[5] Volgens het hof was namelijk de kans aanzienlijk dat een consument – op zoek naar de website van Taartenwinkel.nl – per ongeluk de door GefeliciTAART geregistreerde domeinnaam (‘taartwinkel.nl’) zou intypen en zodoende bij GefeliciTAART terecht zou komen. Daarbij was ook relevant dat Taartwinkel.nl al een zekere bekendheid en een aanzienlijk marktaandeel had verworven. In de rechtspraak zijn ook andere precedenten te vinden.[6]

In sommige gevallen kan het gebruik maken van een gelijkluidende domeinnaam voor concurrerende diensten of producten niettemin toegestaan zijn. Bijv. wanneer de gebruikte domeinnaam alleen maar beschrijvend is voor de aangeboden diensten. Zo oordeelde het hof Den Haag in 2014 dat het gebruik van de domeinnaam ‘artiestenverloning.nl’ was toegestaan voor het aanbieden van artiestenverloning (het verzorgen van de loonadministratie in verband met artiesten), ondanks het feit dat een andere onderneming daarvóór al soortgelijke diensten aanbood via de domeinnaam ‘artiestenverloningen.nl’.[7] De Hoge Raad heeft dit oordeel in 2015 bevestigd.[8]

Het bovenstaande toont aan dat het goed is u bewust te zijn van uw rechten en plichten met betrekking tot het registreren en gebruik maken van domeinnamen. Het gebruik kan onder omstandigheden in strijd zijn met het handelsnaamrecht van een andere onderneming en/of onrechtmatig zijn. Hebt u te maken met een concurrent die gebruik maakt van een gelijkluidende domeinnaam, of bent u voornemens zelf gebruik te gaan maken van een bepaalde domeinnaam, dan is het aan te raden vooraf juridisch advies in te winnen.